در ایران، رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در سه شاخه اصلی صنعت، خدمات و کشاورزی ارائه می‌شوند. این رشته‌ها در پایه دهم، یازدهم و دوازدهم هنرستان تدریس شده و به دو دسته نظری-عملی (فنی و حرفه‌ای) و عملی-مهارتی (کار و دانش) تقسیم می‌شوند.

🔷 لیست رشته‌های فنی و حرفه‌ای (نظری-عملی)

۱. شاخه صنعت

• الکترونیک

• الکتروتکنیک (برق صنعتی)

• مکانیک خودرو

• ساخت و تولید (ماشین‌ابزار)

• صنایع فلزی (جوشکاری، نقشه‌کشی صنعتی)

• کامپیوتر (نرم‌افزار، شبکه، سخت‌افزار)

• متالورژی (ذوب فلزات)

• صنایع چوب و مبلمان

• نقشه‌برداری

• سرامیک

• صنایع نساجی

• مکاترونیک (ترکیب مکانیک و الکترونیک)

۲. شاخه خدمات

• گرافیک

• معماری و ساختمان

• حسابداری

• تربیت بدنی

• کودک یاری (آمادگی برای مربی مهدکودک)

• هتل داری

• گردشگری

• نقشه‌کشی معماری

• انیمیشن (پویانمایی)

• طراحی دوخت

• هنرهای تجسمی

۳. شاخه کشاورزی

• امور زراعی و باغی

• امور دامی (دامپروری)

• ماشین‌های کشاورزی

• صنایع غذایی

• آب و خاک

---

🔶 لیست رشته‌های کار و دانش (عملی-مهارتی)

۱. شاخه صنعت

• تعمیر موبایل

• تعمیر لوازم خانگی

• تعمیر کامپیوتر

• نصب و راه‌اندازی سیستم‌های رایانه‌ای

• برق ساختمان

• جوشکاری

• صنایع چوب (درودگری، منبت‌کاری)

• صنایع دستی (معرق، خاتم‌کاری)

• مکانیک موتورهای سبک

۲. شاخه خدمات

• آشپزی و شیرینی‌پزی

• خیاطی (لباس‌های زنانه، مردانه، کودک)

• آرایشگری زنانه و مردانه

• عکاسی و تصویربرداری

• طراحی صفحات وب

• تصویرسازی دیجیتال

• مراقبت زیبایی (ناخن، پوست، مو)

• مدیریت خانواده

۳. شاخه کشاورزی

• پرورش قارچ

• پرورش زنبور عسل

• پرورش ماهی و آبزیان

• گل‌کاری و گیاهان زینتی

• تولید محصولات گلخانه‌ای

---

🔹 تفاوت فنی و حرفه‌ای با کار و دانش

---

🔸 نکات مهم برای انتخاب رشته

1. علاقه و استعداد خود را در اولویت قرار دهید.

2. بازار کار رشته را در شهر یا منطقه خود بررسی کنید (مثلاً رشته‌های صنعتی در شهرهای بزرگ فرصت‌های بیشتری دارند).

3. مهارت‌های تکمیلی (مثل زبان انگلیسی یا کامپیوتر) را فراموش نکنید.

4. برخی رشته‌ها (مثل کامپیوتر، گرافیک، تعمیرات الکترونیک) در هر دو شاخه فنی و کار و دانش وجود دارند، اما محتوای آموزشی متفاوتی دارند. 

   کدام رشته های فنی حرفه ای و کاردانش در ایران کنکور دارند و کدام رشته های فنی حرفه ای و کاردانش کنکور ندارند؟

    

    
    

   در ایران، برخی از رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش می‌توانند در کنکور شرکت کنند، اما برخی دیگر مستقیماً به بازار کار می‌روند یا فقط در مقاطع غیرکنکوری ادامه تحصیل می‌دهند. در اینجا تقسیم‌بندی دقیق ارائه می‌شود:

   ---

   🔷 رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش که کنکور دارند (امکان ادامه تحصیل در دانشگاههای دولتی، آزاد و غیرانتفاعی)

   این رشته‌ها معمولاً در کنکور فنی و حرفه‌ای (گروه آزمایشی هنر و گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی) شرکت می‌کنند:

   ۱. رشته‌های دارای کنکور در مقطع کاردانی (فوق دیپلم)

   • کامپیوتر (نرم‌افزار، شبکه، سخت‌افزار)

   • الکترونیک و الکتروتکنیک

   • مکانیک خودرو

   • حسابداری

   • گرافیک

   • معماری و ساختمان

   • صنایع چوب

   • تولید و ماشین‌ابزار (ساخت و تولید)

   • مکاترونیک

   • نقشه‌برداری

   ۲. رشته‌های دارای کنکور در مقطع کارشناسی (لیسانس)

   برخی رشته‌ها پس از اخذ کاردانی فنی و حرفه‌ای، در کنکور کارشناسی ناپیوسته (کارشناسی پیوسته) شرکت می‌کنند، مانند:

   • مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار، سخت‌افزار)

   • مهندسی برق (الکترونیک، قدرت)

   • مهندسی مکانیک (خودرو، ساخت و تولید)

   • مهندسی عمران (معماری، نقشه‌برداری)

   • حسابداری (در دانشگاه های علمی-کاربردی و آزاد)

   ---

   🔶 رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش که کنکور ندارند (ورود به بازار کار یا ادامه تحصیل بدون کنکور)

   این رشته‌ها معمولاً مستقیماً جذب بازار کار می‌شوند یا در دانشگاههای فنی و حرفه‌ای و علمی-کاربردی (بدون کنکور) ادامه تحصیل می‌دهند:

   ۱. رشته‌های کار و دانش (عمدتاً غیرکنکوری)

   • تعمیر موبایل

   • تعمیر لوازم خانگی

   • آرایشگری زنانه و مردانه

   • خیاطی و طراحی دوخت

   • صنایع دستی (منبت‌کاری، معرق)

   • پرورش قارچ و زنبور عسل

   • آشپزی و شیرینی‌پزی

   • کودک یاری (مربی مهدکودک)

   ۲. رشته‌های فنی و حرفه‌ای با ادامه تحصیل بدون کنکور

   • هتل داری

   • گردشگری

   • صنایع غذایی

   • کشاورزی (امور دامی، زراعی)

   • انیمیشن (پویانمایی)

   ---

   🔹 راه‌های ادامه تحصیل برای رشته‌های غیرکنکوری

   اگر رشته شما کنکور ندارد، می‌توانید از روش‌های زیر ادامه تحصیل دهید:

   1. دانشگاه فنی و حرفه‌ای (بدون کنکور) – با شرط معدل.

   2. دانشگاه علمی-کاربردی (مستقیم یا با آزمون داخلی).

   3. دانشگاه آزاد (برخی رشته‌ها بدون کنکور).

   ---

   🔸 نکات کلیدی

   ✅ رشته‌های پرطرفدار کنکوری: کامپیوتر، برق، مکانیک، حسابداری، گرافیک.
   ✅ رشته‌های زودبازده غیرکنکوری: تعمیرات موبایل، آرایشگری، آشپزی.
   ✅ برای کنکور فنی: دروس ریاضی، فیزیک و رشته تخصصی خود را قوی کنید.

   💡 توصیه: اگر هدف شما اشتغال سریع است، رشته‌های کار و دانش گزینه بهتری هستند. اگر می‌خواهید تا مقطع لیسانس یا بالاتر تحصیل کنید، رشته‌های فنی و حرفه‌ای کنکوری را انتخاب نمایید.

نویسنده : مسعود رنجبر